Świerk syberyjski, srebrny, pospolity – jakie gatunki świerków warto uprawiać w Polsce?

Jak wygląda świerk?

Nikomu nie trzeba chyba zbyt szczegółowo tłumaczyć, jak wygląda świerk pospolity, jako jedyny występujący naturalnie na obszarze naszego kraju. Spotkamy go także pod nazwą świerk norweski, europejski lub zwyczajny. Coraz większą popularność w Polsce zyskują jednak również inne gatunki pochodzące z odległych zakątków świata, takie jak świerk syberyjski czy kłujący. Choć pochodzą one z odległych zakątków świata, coraz więcej osób sadzi je na swoich działkach, aby stanowiły ich oryginalną, nieco egzotyczną ozdobę.

Jak wygląda świerk i jakie ma właściwości?

Świerki to wysokie, zimozielone drzewa, od lat cenione za swój wygląd, wyjątkowy aromat oraz właściwości lecznicze. Napary i inne wytwory z ich igieł wykorzystywano przez wieki w medycynie ludowej i naturalnej do leczenia infekcji dróg oddechowych. W naszej kulturze drzewa te stały się również najlepiej rozpoznawalnym symbolem świąt Bożego Narodzenia i na okres zimowy zagościły w naszych domach. Charakteryzują się stożkowatym pokrojem z prostym pniem, długim, wyprostowanym wierzchołkiem oraz kłującymi, krótkimi igłami. Ich wyjątkową ozdobę stanowią długie, zwisające szyszki, różniące się kształtem i odcieniem w zależności od odmiany.

Jak wygląda świerk?

fot. Jak wygląda świerk?

Najpopularniejsze gatunki świerków i ich uprawa

Choć niektórzy nie zdają sobie z tego sprawy, rodzaj świerk obejmuje według różnych źródeł od trzydziestu pięciu do trzydziestu ośmiu gatunków, należących do rodziny sosnowatych (Pinaceae). Choć w na terenie naszego kraju, w stanie naturalnym, występuje jedynie świerk pospolity, z powodzeniem można uprawiać także inne pokrewne gatunki, które znacznie różnią się od siebie rozmiarem, pokrojem czy wybarwieniem igieł. Większość z nich to drzewa dość duże, nadające się raczej do sporego ogrodu, ale na rynku znajdziemy również odmiany karłowate, doskonale sprawdzające się na nieco bardziej ograniczonej przestrzeni.

Świerk pospolity (Picea abies (L.) H.Karst)

Niemałą popularnością cieszy się oczywiście występujący naturalnie w naszym klimacie świerk pospolity. Przyrost roczny tego drzewa różni się w zależności od odmiany oraz wieku, może jednak wynosić nawet 30 cm. Duże egzemplarze tej długowiecznej rośliny osiągają do kilkadziesięcu metrów wysokości, dlatego uznaje się ją za jedno z najwyższych drzew w naszym kraju. Cecha charakterystyczna to typowo choinkowy pokrój oraz krótkie i kłujące pachnące, zielone igły, w sprzyjających warunkach utrzymujące się na gałązce nawet kilka lat. Zachowują one swój kolor również zimą, dlatego często wykorzystuje się świerk pospolity jako drzewko bożonarodzeniowe.  Jego jasne i dość elastyczne drewno wykorzystuje się także w przemyśle, między innymi do produkcji mebli czy instrumentów muzycznych.

Świerk pospolity nie należy do roślin szczególnie wymagających pod względem warunków uprawy, jako gatunek rodzimy jest też mało narażony na choroby świerków. Czasem jednak mogą kolonizować go mszyce, które należy zwalczać, polewając drzewo silnym strumieniem wody, a także ochojniki. Na skutek ich bytowania tych drugich powstają tak zwane galasy, czyli zniekształcone pędy przypominające nieco szyszki, które należy jak najszybciej usunąć.

Najbardziej odpowiadają świerkowi stanowiska słoneczne, na których roślinie wyjątkowo obficie, a jego igły ładnie się wybarwiają. Iglak ten radzi sobie jednak również w półcieniu. Cechuje go duża odporność na mróz oraz tolerancja stosunkowo szerokiego zakresu pH gleby, ważne jednak, aby była ona bogate w składniki odżywcze. Służy mu stanowisko umiarkowanie wilgotne, ale stosunkowo dobrze znosi przesuszenie.

Świerk pospolity nie wymaga z naszej strony szczególnej troski czy regularnego, corocznego podcinania. W okresie od kwietnia do czerwca możemy jednak skrócić gałązki, aby nadać roślinie pożądany kształt. Drzewo  zwykle dobrze znosi takie zabiegi, a powstałe rany nie wymagają specjalnego zabezpieczenia, dlatego z opieką nad nim poradzi sobie również amator.

Na rynku znajdziemy wiele odmian świerka pospolitego, różniących się między sobą, rozmiarem, pokrojem, a nawet odcieniem igieł. Wśród nich na szczególną uwagę zasługują:

  • świerk pospolity ‘Rydal’ – zyskujący popularność, wyjątkowo ozdobny, wolno rosnący świerk z czerwonymi przyrostami. Podobnie jak inni przedstawiciele swojego gatunku wykazuje dużą odporność na mróz oraz dobrą tolerancję, jeśli chodzi o pH gleby. Ze względu na ładny, stożkowaty pokrój oraz intensywny, czerwony kolor świeżych, wiosennych przyrostów doskonale sprawdzi się w reprezentacyjnym miejscu naszego ogrodu. Aby dobrze rosnąć i ładnie się wybarwiać, wymaga słonecznego stanowiska;
  • świerk pospolity ‘Curenta’ – to podobnie jak wymieniona wcześniej odmiana ‘Rydal’, świerk z czerwonymi przyrostami. Jego wymagania bytowe są podobne, rośnie jednak nieco szybciej i ma zdecydowanie luźniejszy pokrój;
  • świerk pospolity ‘Elegans’ – odmiana karłowata o powolnym wzroście. Młode roślinki przyjmują kształt kulisty, z wiekiem ulegają jednak lekkiemu spłaszczeniu. Igły przyjmują zwykle delikatnie srebrzysty odcień. Ze względu na niewielkie rozmiary odmiana ‘Elegans’ świetnie nadaje się również do mniejszych ogrodów, czy na skalniaki.  Podobnie jak inne gatunki pokrewne lubi stanowiska słoneczne oraz glebę umiarkowanie wilgotną, stosunkowo dobrze radzi sobie jednak w półcieniu;
  • świerk pospolity ‘Cupressina’ – ma kształt wąskiego stożka zakończonego ostrym wierzchołkiem, przez co przypomina nieco cyprysy.  Pędy rosną gęsto, są skierowane do góry i sztywne. Zimozielona ‘Cupressina’ należy do odmian wolno rosnących, jednak po latach może osiągnąć wysokość powyżej dziesięciu metrów i szerokość ponad metra. Wykazuje dużą tolerancyjność, jeśli chodzi o rodzaj gleby czy nasłonecznienie stanowiska, ale źle znosi zanieczyszczenie powietrza;
  • świerk pospolity ‘Inversa’ – wolno rosnąca odmiana płożąca, której cecha charakterystyczna to brak przewodnika. Jej pokrój zależy w dużym stopniu od sposobu prowadzenia oraz wysokości szczepienia. Bardzo ciekawie wygląda prowadzona na podporze, ponieważ wszystkie jej pędy kierują się ku dołowi. Nie ma szczególnych wymagań glebowych, ale zdecydowanie preferuje stanowiska słoneczne.

Świerk syberyjski (Picea obovata)

W przydomowych ogrodach rośnie niekiedy również świerk syberyjski blisko spokrewniony z pospolitym i stosunkowo do niego podobny. W naturalnym środowisku drzewo to porasta tereny od północnej części Półwyspu Skandynawskiego, przez całą Syberię, aż po wybrzeża Morza Ochockiego. W porównaniu do swojego europejskiego kuzyna ma przede wszystkim nieco krótsze igły i mniejsze szyszki. Cechuje się najszybszym wzrostem pośród wszystkich gatunków świerków należących do rodziny sosnowatych, ponieważ jego roczny przyrost może wynosić nawet do 40 cm. Tworzy piękne, gęste zarośla, a jego korona drzewa z masywnymi konarami przyjmuje kształt stożka. Dzięki swoim właściwościom roślina doskonale sprawdza się zarówno jako soliter, jak i do nasadzenia żywopłotu. Można ją bez problemu przycinać oraz formować, a dzięki swojemu pochodzeniu doskonale znosi nawet siarczyste i długotrwałe mrozy. Nie służą jej jednak wahania temperatur, jakich może doświadczyć zimą w naszym klimacie.

Świerk srebrny (Picea pungens)

Kolejny gatunek, który cieszy się w naszym kraju dość dużą popularnością to świerk kłujący, znany także jako świerk srebrny. Przyrost roczny tego drzewa wynosi w zależności od odmiany od 5 do 25 cm. W warunkach naturalnych występuje w Ameryce Północnej, głównie w rejonie Gór Skalistych, gdzie dorasta nawet kilkudziesięciu metrów, jJednak szlachetne odmiany uprawne są zwykle zdecydowanie niższe.

Swoją nazwę świerk srebrny zawdzięcza, jak łatwo się domyślić, specyficznemu, srebrzystoniebieskiemu zabarwieniu krótkich i ostrych igieł. Krzyżowanie odmian pozwoliło na uzyskanie drzew o różnorodnych odcieniach i kształtach, co w połączeniu z ich niewielkimi wymaganiami bytowymi czyni je naprawdę atrakcyjną ozdobą ogrodu.

Świerk srebrny

fot. Świerk srebrny

Iglaki te najlepiej czują się na stanowiskach słonecznych, na których zresztą najładniej się wybarwiają. Nie mają dużych wymagań glebowych, wystarczy im przeciętna ziemia ogrodowa o odczynie zbliżonym do obojętnego. Dorosłe drzewa nie potrzebują też podlewania ani corocznego przycinania, choć oczywiście możemy formować je wedle uznania w okresie od kwietnia do czerwca. Powstałe podczas zabiegów rany nie wymagają specjalnego zabezpieczenia.

Dzięki głębokiemu systemowi korzeniowemu świerk srebrzysty wykazuje dużą odporność na suszę, a jego pochodzenie sprawia, że doskonale znosi nawet bardzo dotkliwe mrozy.  Choć wszystkich drzew iglastych w naszym ogrodzie mogą niekiedy dopadać szkodniki bądź choroby, świerków srebrnych dotykają one wyjątkowo rzadko.

Najciekawsze odmiany świerka srebrnego dostępne na rynku to między innymi:

  • Świerk srebrny ‘Białobok’ – odmiana o srebrzystoniebieskich igłach i pokroju asymetrycznej choinki. Jej nazwa pochodzi od nazwiska polskiego hodowcy. Roślina osiąga zwykle wysokość do 5 metrów przy o około dwóch metrach szerokości. Podobnie jak inni przedstawiciele gatunku lubi stanowiska słoneczne, ale radzi sobie również w delikatnym półcieniu. Wykazuje dużą tolerancję, jeśli chodzi o warunki uprawy oraz jakość gleby i niewymaga z naszej strony szczególnej opieki. Odporna na szkodniki i choroby. Świerka srebrnego ‘Białobok’ wykorzystać można zarówno jako pojedynczą roślinę ozdobną, jak i sadzić w grupie, w towarzystwie innych iglaków o intensywniejszym zabarwieniu;
  • Świerk srebrny ‘Kabib’ – bardzo wysoki jak na odmianę uprawną, osiągający docelowo wysokość do 30 m i szerokość około 8 m, przyrastający powyżej 20 cm rocznie. Jego igły przyjmować mogą odcień od niebieskawozielonego po intensywnie srebrzysty. Odmiana ‘Kabib’ należy do łatwych w uprawie i odpornych na mróz oraz suszę.  Ze względu na symetryczny kształt świetnie sprawdza się nie tylko jako ozdoba ogrodu, ale także świąteczna choinka;
  • Świerk srebrny ‘Saint Mary’s Broom – wolno rosnąca odmiana karłowata o wysokości poniżej metra, stanowiąca naturalną mutację i odkryta w klasztorze St. Mary w Stanach Zjednoczonych. W młodości przyjmuje formę kulistą, z upływem lat staje się jednak szersza i bardziej spłaszczona. Mimo niewielkich rozmiarów zachowuje cechy typowe dla gatunku.

Świerk syberyjski pospolity i kłujący – mało wymagająca, efektowna ozdoba Twojego ogrodu

Ze względu na naprawdę niewielkie wymagania bytowe, większość świerków to rośliny niemal samowystarczalne. Ich uprawa nie wymaga zbyt wiele pracy czy doświadczenia, a efekty uzyskane już po kilku latach od zasadzenia niewielkiego drzewka potrafią naprawdę zaskoczyć. Biorąc pod uwagę mnogość gatunków i odmian o najróżniejszych rozmiarach i kształtach, każdy powinien znaleźć wśród tych iglaków coś dla siebie.

Sending
Ocena artykułu
3 (1 głos)