fot. krzew
Oczary to jedne z niewielu roślin kwitnących w środku zimy, dlatego zasługują na szczególną uwagę. Ten niezwykle odporny na mrozy krzew w Niemczech zwany jest czarnoksięskimi orzechami, a w Anglii nosi nazwę leszczyny czarownicy.
Oczary (Hamamelis) nie jest naszym rodzimym gatunkiem. Kilka kwitnących jesienią gatunków pochodzi ze wschodniej części Ameryki Północnej, natomiast niektóre ze wschodniej Azji.
Atutem oczaru są niewątpliwie kwitnące wśród nagich gałązek delikatne, niby bibułkowate, pachnące kwiaty o czterech, wąziutkich i długich płatkach. Często bywają one pofałdowane lub mocno poskręcane, które prostują się kiedy na dworze jest dodatnia temperatura. Kwiaty te są bardzo trwałe i potrafią utrzymać się w czasie mrozu nawet miesiąc czasu.
Stres wywołany suszą panującą późnym latem sprawić może, że niektóre odmiany zakwitnąć mogą dużo wcześniej niż normalnie, tzn. jesienią, a ich kwiaty mogą wtedy być czysto żółte, mimo iż normalnie powinny wybarwiać się na ciemniejszy kolor. Także i młode rośliny zakwitają wcześniej. Oczary osiągają przyrost roczny około 20 centymetrów. Prawie wszystkie oczary charakteryzują się rozłożystym pokrojem, dlatego w ogrodzie wymagają dość dużo miejsca. Kwiaty krzewy najkorzystniej prezentują się na tle wysokich żywopłotów, drzew iglastych oraz roślin wiecznie zielonych.
W Polsce można spotykać trzy gatunki oczarów: oczar wirginijski – Hamamelis virginiana (L.), oczar omszony – Hamamelis mollis (Oliv.) oraz oczar japoński – Hamamelis japonica (Sieb. Et Zucc.).
Oczar wirginijski to gatunek, który był znany i wykorzystywany przez Indian jako roślina lecznicza o działaniu przeciwbakteryjnym i przeciwzapalnym. Ten długowieczny gatunek jest bardzo często spotykany w Polsce. Jest to luźny, szeroki krzew lub drzewo o lśniących żółtych kwiatach. Ten gatunek dorasta do 5-6 metrów wysokości. Kwiaty o płatkach długości około 1 centymetra intensywnie pachną, a owoce dojrzewają dopiero jesienią następnego roku, gwałtownie pękając po dojrzeniu i wyrzucając 2 czarne, błyszczące nasiona na odległość nawet kilku metrów.
fot. kwiaty
Oczar omszony to gatunek chiński, odkryty i sprowadzony do Europy pod koniec XIX wieku. Jest to najcenniejszy gatunek oczaru charakteryzujący się okazałymi, dwubarwnymi, pachnącymi kwiatami. Oczar omszony jest gatunkiem najrzadziej spotykanym w Polsce. Kwiaty lekko pachnące i intensywnie żółte mają czerwonobrązowy kielich. Ten gatunek oczaru dorasta nawet do 10 metrów wysokości. Kwitnie od stycznia do marca. Szczególnie charakterystyczne są jego miękko owłosione młode pędy.
Oczar japoński to krzew, który w stanie naturalnym występuje w górzystych terenach Japonii. Jest podobny do oczaru wirginijskiego, lecz o nieco większych jednak kwiatach. Charakteryzuje się żółtymi kwiatami z purpurowo zabarwionym wnętrzem kielicha, które rozwijają się od stycznia do marca. Jest to gatunek najpóźniej kwitnący z wszystkich gatunków oczarów.Oczar japoński należy do cennych gatunków kolekcjonerskich, bardzo rzadko spotykanych w sprzedaży. Jego pachnące kwiaty doskonale nadają się do dekoracji wnętrz.
Oczar pośredni jest mieszańcem oczaru japońskiego i omszonego, dorastającego do 4 metrów wysokości. Liście przebarwiają się jesienią na żółto lub czerwono.
Kwiaty w zależności od odmiany pojawiają się od stycznia do połowy marca.
Stanowisko
Oczary bardzo atrakcyjnie wyglądają przy ścieżkach, patiach, czy domach. Żółte odmiany oczarów ślicznie wyglądają posadzone na tle zimozielonych iglaków, z kolei pomarańczowe i czerwone najlepiej prezentują się posadzone w większej odległości od innych roślin. Najobficiej kwitną, bowiem posadzone na otwartej przestrzeni.
Oczary lubią stanowiska osłonięte od wiatru, słoneczne lub półcieniste.
Krzewy te należą do roślin mrozoodpornych. Jednak spóźnione wiosenne przymrozki mogą spowodować straty w naszych uprawach, zwłaszcza w momencie, gdy ruszą już soki i nabrzmieją pąki. W takich przypadkach najczęstszym uszkodzeniem jest pękanie kory.
fot. kwiaty
Sadząc oczary zwróćmy uwagę na dobre zdrenowanie gleby. Oczary najlepiej rosną na glebie żyznej, przepuszczalnej, dostatecznie wilgotnej, lekko kwaśnej, o odczynie od 4,5 do 6,5. Na glebach wapiennych może dokuczać im chloroza. Jeśli nasza gleba nie jest idealna możemy polepszyć ją stosując nawożenie organiczne kompostem lub przerobionym obornikiem. Pomocne może okazać się również coroczne spulchnianie gleby na początku zimy.
Pielęgnacja
Oczary nie należą do roślin wymagających, jednak musimy zapewnić im minimum troski. Jednak uprawa oczarów z pewnością nie nastręczy nam problemów.
Podlewanie
Pamiętajmy o właściwym podlewaniu oczarów w czasie letnich miesięcy, szczególnie w pierwszym roku po posadzeniu. Susza może być przyczyną nekrozy brzegów liści. Najbardziej wrażliwy jest oczar omszony. Brak wody zimą może czasami prowadzić do zrzucania pąków kwiatowych.
Ochrona roślin przed mrozem
Młode okazy krzewów są szczególnie wrażliwe na wiosenne przymrozki. Pamiętajmy, więc o zabezpieczeniu ich wczesną wiosną w mroźne dni. Starsze okazy oczarów bardzo dobrze radzą sobie w naszym klimacie, a z wiekiem zyskują całkowitą mrozoodporność.
Przy mroźnej pogodzie płatki oczarów zwijają się do środka i rozwijają ponownie przy plusowej temperaturze. Czynność ta może być kilkakrotnie powtarzana przez roślinę.
Cięcie
Cięcie oczarów to przede wszystkim wycinanie odrostów korzeniowych oraz usuwania chorych, martwych, czy uszkodzonych pędów. Należy także usuwać pędy krzyżujące się, nieprawidłowo rozmieszczone i deformujące kształt korony. Przycinanie przyrostów zaraz po kwitnieniu od drugiego roku po posadzeniu, pozwali nam na ograniczenie wielkości krzewów i uzyskanie bardziej rozgałęzionych roślin.
fot. kwiaty
Rozmnażanie
Oczar można rozmnożyć poprzez odkłady, sadzonki, nasiona oraz szczepienie. Jednak każdy z tych procesów bywa czasochłonny i dość trudny.
Rozmnażanie oczarów z nasion nie wykonywane jest amatorsko, a stosuje się je obecnie w trzech przypadkach: dla pozyskania podkładek, dla uzyskania roślin z nasion zebranych z ich naturalnych stanowisk oraz w pracach hodowlanych przy powstawaniu nowych odmian.
Rozmnażanie poprzez sadzonkowanie oraz szczepienie niesie ze sobą wiele wymagań. Najwygodniejszym rozwiązaniem będzie zakup gotowych sadzonek u sprawdzonych hodowców. Uzyskamy wtedy z pewnością pięknie rozrastające się i rozkwitające okazy.
