Forsycja – cięcie, uprawa, gatunki i właściwości

Forsycja należy do krzewów wyjątkowo chętnie uprawianych w naszym kraju. Swoją nazwą upamiętnia botanika szkockiego pochodzenia Williama Forsytha. Warto jednak wiedzieć, że w rzeczywistości nie jest to pojedynczy gatunek, a rodzaj roślin z rodziny oliwkowatych. Oprócz forsycji europejskiej, która jako jedyna dziko rośnie na naszym kontynencie, należą do niego na przykład forsycja pośrednia, zwisła, koreańska, japońska czy zielona. Zdecydowanie najczęściej spotkamy w Polskich ogrodach dwa pierwsze gatunki.

Roślina ta kwitnie już wczesną wiosną w marcu oraz kwietniu, obsypując się mnóstwem drobnych, intensywnie żółtych kwiatów. Efektownie ożywia ogród, który dopiero wybudza się z zimowego snu. Co więcej, zapach forsycji wabi motyle, dzięki czemu możemy cieszyć się widokiem tych małych latających gości na naszej działce. Równie często co w przydomowych kompozycjach spotkać możemy ją na przykład w parkach i innych obszarach zieleni miejskiej.

Wyjątkowa forsycja – właściwości i cechy charakterystyczne

Ten charakterystyczny, zakwitający na żółto krzew wywodzi się z Azji, lecz występuje w naturalnym środowisku w wielu miejscach na świecie. Osiąga do 3 metrów wysokości i ma dość rozłożysty pokrój, przez co potrzebuje do wzrostu stosunkowo dużo miejsca. Świetnie sprawdza się sadzona w grupie czy szpalerze, ale także nadaje się na mało regularny, oryginalny żywopłot. Doskonale prezentuje się także jako roślina cięta do wazonu. Ze względu na wczesny okres kwitnienia oraz intensywny kolor często wykorzystuje się ją do wykonania wielkanocnych ozdób, stroików i wiązanek. Jedna z cech charakterystycznych tej rośliny to, to, że jej liście pojawiają się dopiero po przekwitnięciu kwiatów, których pąki zawiązują się już latem minionego roku. Sprawia to, że obsypane żółtym kwieciem, brązowe gałązki prezentują się naprawdę oryginalnie.

Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, że prócz dużych walorów dekoracyjnych forsycja ma również właściwości lecznicze. Jej kwiaty zawierają w sobie duże ilości flawonoidów oraz saponin, w tym rutozydu przedłużającego działanie witaminy C i działającego uszczelniająco na naczynia krwionośne. Kwiaty forsycji są jadalne, można z nich również sporządzić smaczny i zdrowy napar.

Forsycja – sadzenie i uprawa

Forsycja pośrednia oraz zawisła nie należy do gatunków szczególnie trudnych w uprawie, choć ta druga uchodzi za nieco wrażliwszą na niesprzyjające warunki atmosferyczne. Krzewy rosną stosunkowo szybko, a także łatwo się ukorzeniają, choć ich system korzeniowy jest stosunkowo płytki. Wykazują również dość dobrą odporność na mróz, lecz w czasie wyjątkowo ostrej zimy mogą niestety przemarznąć. Świetnie radzą sobie na terenach miejskich, osłonięte od wiatru i gwałtownych przeciągów.

Wybierając stanowisko dla naszego krzewu, znajdźmy miejsce jak najbardziej zaciszne, ale przewiewne. Zadbajmy również o odpowiednio dużą przestrzeń wokół, aby ta sporych rozmiarów roślina mogła swobodnie rozrastać się i rozwijać. Najlepiej zarezerwować dla niej około metra wolnej powierzchni z każdej strony. Jeśli jednak ma służyć jako żywopłot, należy nieco tę przestrzeń zmniejszyć. Aby uzyskać gęstą i efektowną żółtą ścianę można sadzić rośliny w odległości mniej więcej pół metra od ogrodzenia.

Forsycja pośrednia dobrze radzi sobie zarówno na stanowiskach mocno nasłonecznionych, jak i w półcieniu. Lubi glebę żyzną i lekką, delikatnie wilgotną, ale nie podmokłą. Warto więc obsypać obszar wokół krzewu drobną korą, która zapobiegnie zbyt szybkiemu odparowywaniu wody.

Najpopularniejsze gatunki i odmiany forsycji bez większych problemów zakupimy w sklepie ogrodniczym w postaci ukorzenionych sadzonek. Najlepiej sadzić je do ziemi późną jesienią bądź wczesną wiosną. Kiedy wybierzemy już odpowiednią lokalizację dla roślinki, należy wykopać dziurę o objętości mniej więcej dwukrotnie większej w porównaniu do doniczki, w której krzew rósł do tej pory. Ziemię, którą zamierzamy przysypać roślinkę, warto dodatkowo wymieszać z dobrze przerobionym kompostem, aby nieco wzbogacić ją w składniki odżywcze. Po zakończeniu pracy musimy jeszcze dość obficie podlać krzew. Pamiętajmy też o tym, że w okresie wzrostu młoda roślinka potrzebuje do rozwoju dobrego, regularnego nawodnienia.

Forsycja – przycinanie

Krzew powinno się przyciąć po całkowitym przekwitnięciu, najlepiej jeszcze przed pojawieniem się liści. Nie należy to do szczególnie trudnych i wymagających czynności, za to niesie mnóstwo korzyści dla rośliny. Pozbawiona odpowiedniej pielęgnacji prawdopodobnie straci z czasem swój ładny, efektowny kształt i stanie się goła, szczególnie w dolnej części. Z czasem zacznie też mniej intensywnie kwitnąć, a w skrajnej sytuacji w ogóle nie wyda kwiatów, Pędy najlepiej przycinać co roku na mniej więcej dwóch trzecich długości, a w razie potrzeby można je skrócić nawet o połowę.

Warto wiedzieć, że krzewy forsycji zwykle zawiązują najwięcej pąków kwiatowych w trzecim roku po posadzeniu. W następnych latach, szczególnie w przypadku roślin niepielęgnowanych, liczba kwiatów maleje, a pędy zaczynają tworzyć liczne rozgałęzienia oraz przybierają łukowate kształty. Starsze, zaniedbane krzewy, mogą niekiedy nawet przełamać się pod własnym ciężarem. Nieszczęście regularna, właściwa opieka pomoże nam dość łatwo wyeliminować tego typu problemy.

Nie trzeba zbytnio obawiać się formowania rośliny i nadawania jej pożądanego kształtu, Po odpowiednio wykonanym cięciu, dość szybko zagęści się ona ponownie. Podczas zabiegów pielęgnacyjnych warto zwrócić także uwagę na to, czy jakieś fragmenty forsycji nie uległy uszkodzeniu bądź zostały zaatakowane przez szkodniki. W takim przypadku należy je bezzwłocznie usunąć, aby zakażenie nie przeniosło się na pozostałą część krzewu lub inne rośliny w naszym ogrodzie.

Tak, jak już wspominaliśmy, forsycja pośrednia może osiągnąć nawet do trzech metrów wysokości. Nie warto jednak do tego dopuszczać. Zbyt intensywny wzrost, podobnie jak nadmierne zagęszczenie, nie tylko znacznie utrudnia właściwą pielęgnację, lecz przede wszystkim znacząco wpływa na jakość kwitnienia, co w przypadku roślin dekoracyjnych ma dla nas przecież bardzo duże znaczenie.

Znaczący, lecz niestety wciąż dość często popełniany błąd, to przycinanie krzewu przed rozpoczęciem okresu wegetacyjnego. Może to niestety skutkować zbyt intensywnym, wybujałym rozrostem pędów, połączonym z bardzo słabym kwitnieniem.

Prawidłowe nawożenie i podlewanie

Szczególnie młody krzew w okresie wzrostu wymaga regularnego podlewania ze względu na płytki system korzeniowy. Jednak również starsze forsycje należy podlewać w przypadku przedłużającego się braku opadów oraz występowania wysokich temperatur.

Forsycja pośrednia nie wymaga zbyt intensywnego nawożenia, warto jednak raz do roku, najlepiej na przełomie marca i kwietnia, wspomóc ją nawozem dla krzewów kwitnących lub podsypać dobrze przerobionym kompostem. W przypadku młodych roślin na zasobnej glebie można wstrzymać się z nawożeniem nawet do trzeciego roku po posadzeniu.

Rozmnażanie

Forsycja pośrednia to krzew, który rozmnaża się wyjątkowo łatwo. Można wykorzystać do tego pokładające się gałązki. Wystarczy nagiąć pęd do dołu i przysypać go ziemią, a następnie, co ważne, regularnie go podlewać. W przypadku powodzenia całej operacji korzenie powinny pojawić się mniej więcej w ciągu roku. Wówczas możemy już odciąć ukorzeniony pęd rośliny i przesadzić go w inne miejsce.

Inny, nieco szybszy sposób rozmnażania krzewu to odcięcie jednorocznego pędu i zanurzenie go w wodzie. Korzenie powinny pojawić się już po miesiącu. Tak przygotowaną roślinkę możemy posadzić do gleby w wybranym miejscu na działce. Bez względu na to, którą metodę zastosujemy, wybierając pędy do ukorzenienia, pamiętajmy o tym, że najlepiej wykorzystać do tego celu młode, jednoroczne części rośliny.

Forsycja – odmiany i gatunki

Jak już wspomnieliśmy, istnieje kilka gatunków forsycji, które dodatkowo dzielą się na różne odmiany. W naszym kraju zdecydowanie najpopularniejszy gatunek to forsycja pośrednia, jednak spotkać możemy niekiedy także forsycję zwisającą, zieloną czy koreańską.

Forsycja pośrednia

Forsycja pośrednia (Forsythia × intermedia) to sztucznie wyhodowany, niewystępujący w naturze mieszaniec uzyskany ze skrzyżowania gatunków Forsythia suspensa (forsycja zwisła) oraz Forsythia viridissima (forsycja zielona). Po raz pierwszy wyhodowano ją pod koniec XIX wieku w niemieckim ogrodzie botanicznym w Getyndze. Ma dość szeroki pokrój, o częściowo wyprostowanych pędach i osiąga do 3 m wysokości. Uwagę przykuwa dzięki licznym, intensywnie żółtym, niewielkim kwiatom, zakwitającym wczesną wiosną jeszcze przed pojawieniem się pierwszych, ząbkowanych, soczyście zielonych liści.

Forsycja pośrednia wykazuje dużą odporność na niesprzyjające warunki atmosferyczne i należy do roślin mało wymagających. Te właściwości, w połączeniu z wyjątkowo dekoracyjnym charakterem rośliny, sprawiają, że cieszy się ona naprawdę dużą popularnością.

Najpopularniejsze jej odmiany, na które warto zwrócić uwagę to między innymi:

• Forsycja pośrednia ‘Densiflora’ – znana także jako gęstokwiatowa. Odmiana wysoka i szybkorosnąca o lekko zwisających gałęziach. Intensywnie kwitnie, pokrywając się jasnożółtymi kwiatami o delikatnie wywiniętych płatkach;
• Forsycja pośrednia ‘Golden Times’ – angielska odmiana krzewu o charakterystycznie wygiętych, łukowatych pędach. Rośnie w średnim tempie i osiąga do 2 m wysokości. Kwitnie mniej obficie niż pozostałe odmiany, wyróżnia się jednak intensywnie zielonymi liśćmi z jaśniejszą obwódką. Młode krzewy wykazują dość dużą wrażliwość na działanie promieni słonecznych, dlatego lepiej zapewnić im stanowisko zlokalizowane w półcieniu;
• Forsycja pośrednia ‚Goldrausch’ – charakteryzują ją wyjątkowo duże jak na ten rodzaj roślin, złociste kwiaty o szerokich płatkach, dzięki którym roślina w okresie kwitnienia prezentują się naprawdę wyjątkowo i z daleka przyciągają wzrok. Krzew rośnie dość szybko, aż osiąga wysokość wynoszącą zwykle 2-3 m. Podobnie jak większość odmian tego gatunku wykazuje dużą odporność i tolerancję nawet w stosunku do mało sprzyjających warunków bytowych. Dobrze radzi sobie zarówno w miejscu nasłonecznionym, jak i zlokalizowanym w półcieniu. Lubi glebę umiarkowanie wilgotną.
• Forsycja pośrednia ‘Goldzauber’ – odmiana obficie kwitnąca, wyróżniająca się stosunkowo dużymi, ciemnożółtymi kwiatami. Rośnie w średnim tempie, osiągając docelowo wysokość typową dla całego gatunku. Dobrze radzi sobie w mieście, nawet w obszarach dość mocno zanieczyszczonych, dlatego często wykorzystuje się ją do nasadzeń w parkach i innych obszarach zieleni publicznej. Wykazuje także sporą odporność na mróz. Sprawdza się również w roli żywopłotu. Na jesień jej liście przybierają ciemniejszą, atrakcyjną barwę wpadającą w purpurę;
• Forsycja pośrednia ‘Maluch’ – polska odmiana karłowata, która powstała ze skrzyżowania forsycji pośredniej z koreańską.  Ma zwarty, kulisty pokrój i osiąga zwykle wysokość około metra. Intensywnie kwitnie, pokrywając się drobnymi kwiatami o głęboko żółtej barwie. Stosunkowo łatwa w uprawie, dobrze radzi sobie zarówno na stanowiskach słonecznych, jak i półcienistych. Wykazuje również dużą mrozoodporność. Ze względu na swoje niewielkie rozmiary doskonale sprawdzi się także w nieco mniejszych ogrodach, w których uprawa „pełnowymiarowego” krzewu byłaby dość kłopotliwa;
  Forsycja pośrednia ‘Mindor’ – amerykańska odmiana o zwartym, kulistym pokroju i prostych pędach, osiągająca około metr średnicy. Bardzo dekoracyjna nie tylko wiosną, kiedy jej gałęzie pokrywają się na całej powierzchni jasnożółtymi kwiatami, ale także jesienią, ze względu na przybierające fioletowy kolor liście. Sadzona w grupach, lecz również jako soliter;
• Forsycja pośrednia ‘Spectabilis’ – odmiana o charakterystycznych zwieszających się pędach bocznych, dość późno, lecz intensywnie kwitnąca, dorastająca do 3 m wysokości. Często spotykana w parkach, nadaje się do formowania i bardzo dobrze znosi przycinanie. Cechuje się dobrą odpornością na mróz, lubi słoneczne stanowiska i żyzne gleby;
  Forsycja pośrednia ‘Spring glory’ – odmiana amerykańska, pochodząca od opisanej poniżej ‘Primuliny’. Charakteryzują ją stosunkowo duże kanarkowożółte, delikatne kwiaty. Osiąga wysokość około 2-3 m i rośnie stosunkowo szybko. Odpowiadają jej zarówno stanowiska słoneczne, jak i półcieniste, dobrze czuje się na glebach przepuszczalnych, umiarkowanie wilgotnych;
• Forsycja pośrednia ‘Primulina’ – po raz pierwszy wyhodowana w Ameryce ponad wiek temu. Rośnie w średnim tempie, docelowo osiągając wysokość od 1 do 2 m. Ma wiele zastosowań. Nadaje się zarówno na żywopłoty, jak i naturalistyczne kompozycje w parkach czy ogrodach. Bardzo tolerancyjna w kwestii warunków uprawy, czuje się dobrze zarówno na stanowiskach słonecznych, jak i zacienionych, choć przy braku światła może nieco słabiej kwitnąć. Nie ma dużych wymagań glebowych, choć służy jej umiarkowanie wilgotne, przepuszczalne podłoże. Charakteryzują ją jasnożółte, delikatne kwiaty o wyraźnych pręcikach i lekko wywiniętych płatkach.  Dobrze sprawdza się w miastach, nawet na terenach dość silnie zanieczyszczonych;

Forsycja zwisła (Forsythia suspensa)

Podobnie jak opisywana przed chwilą forsycja pośrednia, nie występuje w warunkach naturalnych, choć wywodzi się z Chin. Chętnie uprawia się ją jednak w naszym kraju w roli rośliny ozdobnej. Także osiąga wysokość około 3 m. To, co wyróżnia ją spośród innych gatunków forsycji to, jak dość łatwo się domyślić, ciekawie wyglądające, oliwkowobrązowe, giętkie zwisające ku ziemi pędy. Nie pokrywają się one z jednak kwiatami tak intensywnie, jak u innych przedstawicieli tego rodzaju roślin.

Potrzeby bytowe forsycji zwisłej nie różnią się zbytnio w stosunku do preferencji forsycji pośredniej. Lubi ona miejsca słoneczne lub położone w półcieniu, a przy tym zaciszne. Najbardziej sprzyja jej gleba delikatnie wilgotna i żyzna. Wykazuje dobrą odporność na mróz, jednak w czasie ostrzejszej zimy może przemarznąć i nie zakwitnąć.

Ma ona dwie główne odmiany różniące się przede wszystkim wyglądem:

• Forsythia suspensa var fortunei – jej pędy są w młodości wyprostowane, zaczynają pokładać się z czasem;
• Forsythia suspensa var sieboldii – o pędach typowo zwisających i pokładających się już u młodej rośliny.

Inne odmiany warte uwagi

Forsycja zielona ‚Bronxensis’ – krzew karłowaty o nieregularnym, rozłożystym kształcie, zwykle osiągający wysokość między 50 a 100 cm. Dzięki jasnym, intensywnie zielonym liściom prezentuje się ładnie także poza okresem kwitnienia. Nie jest zbyt wymagający podobnie jak inni przedstawiciele gatunku preferuje miejsca ciepłe i zaciszne, słoneczne lub delikatnie zacienione;
Forsycja zielona ‘Kumson’ – ma nie tylko charakterystyczne dla tego rodzaju roślin intensywnie żółte kwiaty, ale także ciekawe, ozdobne liście o kremowym, wyraźnie widocznym unerwieniu. Kwitnie nieco mniej intensywnie niż inne odmiany. Dorasta do wysokości 2 m. Lubi gleby umiarkowanie wilgotne, żyzne i przepuszczalne. Odpowiada jej zarówno stanowisko słoneczne, jak również umiejscowione w półcieniu;
Forsycja ‚Courtasol’ – odmiana karłowata, o rozłożystym pokroju, szczególnie dobrze sprawdzająca się w niewielkich ogrodach. Zwykle jej wysokość nie przekracza 50 cm, szerokość może być jednak nawet dwukrotnie większa. Najbardziej sprzyja jej stanowisko słoneczne z glebą żyzną, delikatnie wilgotną i przepuszczalną.

Forsycja – niezwykły krzew do każdego ogrodu

Kiedy kwitnie forsycja, ogród dopiero budzący się z zimowego snu, natychmiast ożywia się dzięki jej licznym, intensywnie żółtym kwiatom. Ta odporna i bardzo tolerancyjna roślina doskonale poradzi sobie niemal na każdej działce czy parku. Doskonale nadaje się również do sadzenia w mieście, gdzie często łatwiej o osłonięte, wolne od przeciągów i stosunkowo ciepłe stanowiska. Dobrze znosi nawet znaczne zanieczyszczenie powietrza.

Choć jej najbardziej typowe gatunki i odmiany dorastają sporych rozmiarów i mają dość rozłożysty pokrój, przez co wymagają do uprawy sporo przestrzeni, na rynku znajdziemy również odmiany karłowate, które sprawdzą się doskonale w mniejszych ogrodach.

Większość odmian forsycji nadaje się do sadzenia w grupie czy szpalerze, ale także sprawdza się jako dość swobodnie rosnący żywopłot. Na delikatnie wilgotnej i przeciętnie żyznej glebie roślina nie wymaga z naszej strony zbyt wiele uwagi, choć młodszy krzew potrzebuje do wzrostu regularnego podlewania. Podstawowy zabieg, który warto przeprowadzać co roku po przekwitnięciu krzewu, to jego przycinanie, które nie tylko zapewnia pożądany kształt rośliny, ale przede wszystkim obfite, efektowne kwitnienie.