fot. kwiat
Ciemiernik (Helleborus) jest mrozoodporną byliną należącą do rodziny jaskrowatych Ranunculaceae. Ze względu na piękne kwiaty coraz częściej ciemierniki można spotkać na domowych parapetach. Ich popularność jest wynikiem dość nietypowego terminu kwitnienia. Pierwsze kwiaty można zauważyć już w połowie zimy i utrzymują się aż do wiosny. Te delikatne, ale i wytrzymałe roślinki budzą się do życia właśnie w momencie, gdy cały świat spowija mroźny wiatr i śnieg.
Należąc do długowiecznych bylin, rosną dość wolno. Podczas sadzenia warto zastanowić się nad wyborem miejsca, gdzie chcemy je zasadzić, ponieważ ciemierniki źle znoszą przesadzanie. Rosnące w jednym miejscu przez wiele lat, z roku na rok będą kwitnąć coraz obficiej. Z wiekiem ciemierniki tworzą duże kępy, mające w czasie kwitnienia nawet do 30 pędów kwiatowych.
Byliny te charakteryzują się różnobarwnymi, eleganckimi kwiatami oraz dekoracyjnymi, zimozielonymi liśćmi. Kwiaty są niezwykle trwałe i mogą roślinę zdobić nawet kilka miesięcy. Dzięki swojej budowie doskonale znoszą przymrozki i zmienną pogodę przedwiośnia.
fot. Ciemiernik biały
Ciemierniki to wspaniałe rośliny rabatowe, używane zarówno do nasadzeń naturalistycznych jak i ogrodów skalnych. Bardzo efektownie wyglądają posadzone w grupach między krzewami lub drzewami. Ciemierniki doskonale nadają się do uprawy w pojemnikach na balkonach i tarasach.
Należy jednak pamiętać, że wszystkie części tej dekoracyjnej byliny są trujące. Chociaż związki w nich zawarte wykorzystywane są do produkcji leków, to jednak bezpośrednie spożycie tej rośliny grozi zatruciem. Także wszystkie prace pielęgnacyjne należy wykonywać w rękawicach, ponieważ ich sok może podrażnić naszą skórę.
Stanowisko
Ciemierniki lubią gleby przepuszczalne, zasobne w próchnicę, umiarkowanie wilgotne o odczynie zbliżonym do obojętnego. Stanowisko powinno być ciepłe, zaciszne, lekko ocienione lub cieniste, osłonięte koronami drzew lub krzewów. Tuż przed sadzeniem warto wysypać na dno dołka warstwę piasku, służącego jako drenaż, a do przekopanej gleby dodać gliny i wapna. Ziemię należy wzbogacić w próchnicę, dodając do niej kompostu, bądź dobrze rozłożonego obornika.
Pielęgnacja ciemierników
Raz do roku zasilmy rośliny nawozem wieloskładnikowym lub też jesienią rozłóżmy wokół nich warstwę dobrze przekompostowanego obornika. Tuż przed porą kwitnienia usuńmy najstarsze liście, umożliwiając pojawiającym się kwiatom lepszy dostęp do słonecznych promieni.
Ciepłe, wilgotne lato sprzyja tworzeniu przez rośliny pąków kwiatowych, natomiast letnia susza wpływa niekorzystnie na kwitnienie ciemierników. Podczas letnich upałów powinniśmy je systematycznie podlewać i dbać o utrzymanie stałej wilgotności gleby.
Rozmnażanie ciemierników
fot. Ciemiernik
Gatunki ciemierników możemy rozmnażać również z nasion. Młode mogą, więc różnić się zarówno wyglądem, jak i porą kwitnienia. Tracące bardzo szybko zdolność kiełkowania, nasiona zbierajmy od maja do czerwca i wysiewajmy zaraz po zbiorze do doniczek zagłębionych w osłoniętym miejscu bądź też bezpośrednio do gruntu. Siewki powinny pojawić się wiosną następnego roku, po około 9-10 miesiącach. Rośliny rozkwitną nie szybciej niż po 3 latach od wysiewu.
Ciemierniki można rozmnożyć przez wysiew nasion, które dość szybko tracą zdolność do kiełkowania. Jednak rozmnażając rośliny w ten sposób nigdy nie będziemy mieli jednak gwarancji, że rośliny powtórzą cechy roślin matecznych. Nasiona zaraz po zbiorze wysiewamy do doniczek. które następnie umieszczamy w osłoniętym miejscu. Aby nasiona wykiełkowały potrzebują niskiej temperatury, a siewki pokazują się dopiero na wiosnę. Przez następne dwa lata nie wolno rośliny wykopać. Ciemierniki zakwitają dopiero po trzech latach.
Inna metodą rozmnażania jest podział karp. W ten sposób będziemy mogli utrzymać cechy rodzime danej odmiany. Praktycznie wszystkie gatunki ciemierników, prócz ciemiernika cuchnącego, można rozmnażać przez podział rozrośniętych kęp roślin. Najlepiej zabieg ten przeprowadzać w maju, tuż po kwitnieniu, bądź też na przełomie sierpnia i września, gdy młode liście są już duże i ciemnozielone. Najsilniej rozrośnięte karpy należy podzielić na 2 lub 3 rośliny potomne. Tylko taki podział zapewni nam zdrową roślinę. Zadbajmy by każda z części miała, co najmniej 2 lub 3 pączki i od 3 do 5 liści. Zaraz po podziale, karpy należy wysadzić do pojemników, a następnie po roku przesadzić je na miejsce stałe. Cały czas należy dbać o utrzymanie wilgotnej gleby. Młode rośliny dość szybko odchorowują drastyczny zabieg dzielenia i mogą rozkwitnąć już najbliższej zimy.
Gatunki
fot. kwiaty
Ciemiernik biały Helleborus Niger – zwany jest także Różą Bożego Narodzenia. Bylina ta dziko rośnie w Alpach. Swoją polską nazwę zawdzięcza białym kwiatom. Jest to najbardziej dostępny i najczęściej uprawiany gatunek ciemiernika. Białe lub lekko różowe kwiaty pojawiają się na przedwiośniu i pozostają do kwietnia, a czasem nawet do maja. W kraju o łagodnym klimacie potrafią zakwitnąć już w listopadzie lub grudniu. Gatunek ten lubi gleby próchniczne i przepuszczalne. Natomiast źle rośnie na glebach ciężkich, wilgotnych. Nie powinien być za często przesadzany ponieważ niedobrze znosi uszkodzenia korzeni.
Ciemiernik wschodni Helleborus orientalis – w stanie naturalnym rośnie w Turcji, Bułgarii, Grecji i na Kaukazie. Roślina ta charakteryzuje się dużymi, dłoniastymi ciemnozielonymi liśćmi. Jasnoróżowe, czerwone lub białe, zebrane w pąki kwiaty kwitną wczesną wiosną lub nawet zimą.
Ciemiernik cuchnący Helleborus foetidus – jest zimozielonym gatunkiem, pochodzącym z płd-zachodniej Europy. Polska nazwa wzięła się od jego zapachu, który jest drażniący dla ludzi. Może osiągnąć wysokość nawet do pół metra. Kwitnie od lutego do kwietnia. Kwiaty są dzwonkowate, zielone z czerwonym obrzeżem. Nawet gdy przekwitnie, roślina ta jest dekoracyjna. Kwitnie od lutego do czerwca. Doskonale nadaje się do nasadzeń naturalistycznych.
fot. Ciemiernik
Ciemiernik czerwonawy Helleborus purpurascens – kwitnie w marcu lub kwietniu. Ma początkowo zielonkawobordowe, a następnie czerwone kwiaty. Ukazują się jeszcze przed liśćmi. W Europie dziko rośnie w Europie, natomiast w Polsce można go spotkać w Bieszczadach.
Ciemiernik ogrodowy Helleborus x hybridus – jest to jeden z najefektowniejszych ciemierników stworzonych przez człowieka. Ten powstały ze skrzyżowania kilku dzikich, gatunek ma wiele efektownych odmian o dużych przeróżnej barwy kwiatach. Jest to bardzo popularna bylina, często goszcząca w ogrodach Europy Zachodniej. Niestety w naszych warunkach klimatycznych może zimą przemarzać.
Ciemiernik korsykański Helleborus argutifoliu – jest zwiastunem kończącej się zimy i nadchodzącej wiosny. Żółtawo – zielone kwiaty kwitną rozwijają się od lutego do kwietnia. Lubią stanowiska półcieniste, umiarkowanie wilgotne. Mimo, że gatunek ten jest odporny na niskie temperatury, są wrażliwe na mroźne, suche wiatry. Na zimę warto okryć je cienką warstwą gałązek świerkowych.
