fot. poziomki
Sterowanie produkcją truskawek – co kryje się pod tą z pozoru skomplikowaną nazwą? Przyspieszanie lub opóźnianie zbiorów owoców, którego celem jest uzyskiwanie ich w konkretnym, wybranym przez nas, optymalnym terminie, w czasie, kiedy tradycyjne truskawki jeszcze nie owocują lub też zakończyły już owocowanie. Sterowanie produkcją owoców w taki sposób, byśmy mogli cieszyć się ich smakiem już na początku maja oraz od połowy lipca do pierwszych przymrozków.
Wśród zalet tej metody znajdziemy m.in. dużo łatwiejszy zbiór owoców oraz dużo łatwiejszy ich zbyt – przy wyższej cenie. Najwyższe ceny owoców uzyskujemy z sadzonek wysadzonych w lutym i w marcu. Jeśli hodujemy truskawki pod tunelami i osłonami uniezależnimy zbiory od warunków pogodowych. Dzięki uprawie sterowanej unikniemy ryzyka zimowego wymarznięcia młodych sadzonek. Zapewnimy sobie jednocześnie wyrównany i silny wzrost roślin po posadzeniu, umożliwiając terminowe i bezpieczne stosowanie herbicydów.
Poza zaletami, sterowana uprawa truskawki niesie ze sobą również koszty. Przede wszystkim cenę, jaką musimy ponieść za przechowywanie sadzonek w specjalistycznych chłodniach, cenę osłon, owadów zapylających, a także pracochłonność. Niemniej jednak sterowane uprawy przynoszą większe zyski niż uprawy tradycyjne.
Sterowanie uprawą wymaga jednak poszerzenia swej wiedzy z zakresu fizjologii truskawek oraz dysponowania nowoczesnymi środkami produkcji.
Zbiory truskawek możemy przyśpieszyć stosując okrywanie naszej plantacji włókniną polipropylenową lub też folią perforowaną. Włókninę możemy stosować już późną jesienią, folię na wiosnę. Rośliny uprawiane pod włókniną nie są tak wydelikacone jak pod folią, która cięższa, łopocząc na wietrze może dodatkowo uszkadzać rośliny. Włóknina przepuszcza wodę, umożliwiając przy tym wymianę powietrza. Folia w upalne dni ma tendencję do przypalania liści, wymaga więc zdejmowania. Wilgotność pod włókniną jest mniejsza niż pod folią, co ogranicza rozprzestrzenianie się szarej pleśni. Temperatura powietrza pod włókniną jest jednak o 2-3°C niższa niż pod folią, a temperatura gleby na głębokości około 10 centymetrów jest niższa o 1-2°C niż pod folią. Pod włókniną pierwsze truskawki dojrzewają zazwyczaj o 2-3 dni później niż pod folią.
Hodowcy często stosują mix tych dwóch osłon, kładąc folię na włókninie, a obie bezpośrednio na truskawkach. W miarę wzrostu roślin zwiększamy ilość czasu, w jakim rośliny pozostają bez osłony. W porównaniu z plantacją nieokrytą, folia i włóknina położone bezpośrednio na truskawkach przyspieszają dojrzewanie owoców o 3-8 dni.
Przyśpieszenie zbiorów możemy uzyskać również na podniesionych zagonach okrytych czarną folią.
Uprawa na zbiór opóźniony umożliwia uzyskanie truskawek w okresie letnio-jesiennym, poprzez uprawę odmian późnych i powtarzających owocowanie, lub też opóźnienie terminu sadzenia sadzonek „Frigo”. Odmiany powtarzające mają zdolność powtórnego zakwitania i owocowania w ciągu jednego sezonu wegetacyjnego. Pierwsze owocowanie pokrywa się z owocowaniem odmian tradycyjnych, powtórne rozpoczyna się w drugiej połowie lipca i trwa do jesieni. Tak długi okres owocowania nie sprzyja jednak dobremu przygotowaniu się roślin do zimy i wymaga okrywania plantacji.
Przyspieszenie bądź opóźnienie owocowania najczęściej uzyskujemy stosując opisaną uprawę pod osłonami, bądź też wykorzystując odmiany wczesne i średnio wczesne np. „Honeoye”, „Kent”, odmiany późne np. „Tarda Vicoda”, „Malling Pandora”, czy też odmiany powtarzające owocowanie np. „Geneva”, „Selva”, „Evita” lub też sadząc sadzonki typu „Frigo”, bądź łącząc te sposoby.
Decydując się na uprawę odmian późnych musimy zwrócić uwagę na przygotowanie odpowiedniego stanowiska. Ziemia powinna być żyzna, zasobna w składniki pokarmowe i starannie oczyszczona z chwastów, zwłaszcza trwałych. Na 3-4 tygodnie przed posadzeniem sadzonek powinniśmy opryskać pole herbicydem Roundup 360 SL w dawce 5 l/ha lub mieszaniną Roundup 360 SL (3 l/ha) z siarczanem amonowym (5 kg/ha).
Najwłaściwszą odmianą truskawki wykorzystywaną w uprawie sterowanej są właśnie sadzonki „Frigo”. Sadzonki „Frigo” to sadzonki chowane do chłodni w stanie spoczynku zimowego, w listopadzie. Po oczyszczeniu, usunięciu liści i przesortowaniu sadzonki pakowane są w folie i skrzynki. Potem sadzonki przechowywane są w chłodniach, w temperaturze -1,5°C przez wiele miesięcy, aż do momentu ich sadzenia. Zazwyczaj przechowywane są do lipca i sierpnia. Taka temperatura nie spowoduje najmniejszych uszkodzeń.
Takie sadzonki zasadzone bez względu na porę zagwarantują nam rozpoczęcie owocowania po około 8-9 tygodniach. Możemy, więc wybrać dowolny czas ich sadzenia. Wystąpienie dużych upałów może skrócić ten okres nawet do sześciu tygodni. Po posadzeniu w wilgotną glebę przyjmują się praktycznie wszystkie i rosną szybciej niż zwykłe, tradycyjne sadzonki. W przeddzień zaplanowanego sadzenia dobrze jest nawodnić pole. Stosując sadzonki „Frigo” uchronimy nowe plantacje przed szybkim rozprzestrzenianiem się chorób rozwijających się na liściach. Unikniemy białej plamistości i mączniaka.
Sadzonki „Frigo” możemy wysadzać w kilku terminach, przedłużając tym samym okres zbiorów. Pamiętajmy jednak, że późniejsze założenie plantacji z sadzonek Frigo spowodować może, iż w okresie, jaki przypadłby na dojrzewanie owoców, we wrześniu, kiedy panuje mniejsza intensywność światła, dominują częste opady deszczu i niska temperatura powietrza, może zmniejszyć się wielkość plonów, pogorszą swą jakość owoce, które staną się miękkie, mało smaczne i słabo wybarwione, częściej także mogą być uszkadzane przez wczesne przymrozki jesienne. Kwitnienie również może się opóźnić. Wyniknąć to może z wysokiej temperatury panującej po wysadzeniu roślin wyjętych z chłodni oraz zmniejszaniu się zawartości skrobi w sadzonkach podczas tak długiego ich przechowywania.
fot. kwiaty
Dysponując sadzonkami Frigo możemy, więc zakładać plantację w dowolnym czasie, uzyskując owoce w ściśle zaplanowanym przez nas terminie, np. w maju lub w sierpniu. Plon owoców z plantacji założonej z sadzonek Frigo przy zachowaniu właściwej agrotechniki i ochrony, może wynieść od 3-4 ton owoców z hektara, przy sadzonkach standardowych o średnicy 10-15 milimetrów średnicy korony. Przy sadzonkach o średnicy większej niż 15 milimetrów uzyskać możemy nawet 6-8 ton owoców z hektara. Dane te dotyczą obsady standardowej – 40 tysięcy roślin na hektarze. Przeliczając zbiory możemy z sadzonek o średnicy korony co najmniej 15 milimetrów, czyli sadzonek w klasie A+, uzyskać około 20-30 kwiatów, co dać nam może 150-250 gramów owoców. Sadzonki klasy ekstra, silnych A+, sadzonki powyżej 22 milimetrów średnicy korony dadzą nam około 50-100 kwiatów, czyli 350-450 gramów owoców. Zakładając plantację w późniejszym terminie nie warto wybierać materiału słabej jakości o średnicy poniżej 12 milimetrów. Pamiętajmy, im większa średnica sadzonki, tym lepsze zaopatrzenie w substancje zapasowe oraz większy plon.
Z tego cennego źródła nie możemy jednak czerpać wiecznie, w kolejnych latach sadzonki te owocują już normalnie, w terminach tradycyjnych.
Jeśli już zdecydowaliśmy się na sterowaną uprawę przy wykorzystaniu sadzonek Frigo powinniśmy sadzić je dość głęboko tak, by zielone serce było ledwo widoczne z ziemi.
Osiadająca ziemia i tak lekko je odsłoni. Przy zbyt długich korzeniach lepiej jest je skrócić niż podwijać. Zachowajmy określoną rozstawę, dzięki niej wykonywanie zabiegów chemicznych i agrotechnicznych będzie dużo łatwiejsze. Plantację możemy prowadzić w systemie rzędowym, w rozstawie 90-100 centymetrów x 25-35 centymetrów. Gęściej w rzędzie sadzimy rośliny na żyźniejszych glebach. System pasowo-rzędowy, gdzie odległość między pasami wynosi 90 centymetrów, między rzędami w pasie – 40-60 centymetrów, a odległość rośliny od rośliny 25-35 centymetrów zapewnia osiąganie wyższych plonów. W tym przypadku jednak uzyskamy drobniejsze owoce, a zabiegi pielęgnacyjne będą utrudnione.
Po posadzeniu, ziemię wokół sadzonek mocno dociśnijmy. Jeśli po posadzeniu roślin nie spadł deszcz, powinniśmy jak najszybciej dostarczyć im wody. Przez pierwsze 7-10 dni powinniśmy bardzo często je podlewać, tak by ziemia przez cały czas była wilgotna. Częstotliwość podawania wody zmniejszamy od momentu rozpoczęcia się kwitnienia i wzrostu zawiązków.
Pamiętajmy o odchwaszczaniu plantacji. Tuż po kwitnieniu wskazane jest zastosowanie grubej warstwy żytniej lub pszennej słomy, ograniczających poparzenie oraz zabrudzenie owoców, a także hamujących wzrost chwastów.
Wybierajmy gleby lekkie, przewiewne, próchniczne, z niezbyt głęboką wodą gruntową. Pamiętajmy, by nie sadzić truskawek bezpośrednio po truskawkach, po roślinach warzywnych i sadowniczych, a także po ziemniakach. Najlepszym przedplonem są zboża, rośliny krzyżowe oraz rośliny motylkowe.
Do uprawy sterowanej najbardziej nadają się deserowe odmiany truskawek takie jak: Elsanta, Marmolada, Kent, Honeoye oraz Vima Rina. Pamiętajmy jednak, iż odmiany Elsanta, Honeoye i Kent są bardzo wrażliwe na groźne choroby systemu korzeniowego: Phytophtora i Verticilium. Na 5-10 minut przed posadzeniem sadzonek powinniśmy wymoczyć je w roztworze Aliette 0,3% i Benlate 0,2%.
Cenną odmianą, na którą powinniśmy zwrócić uwagę jest Vima Rina wyhodowana w firmie Vissers Aardbeiplanten BV Holland. Ta holenderska odmiana powstała poprzez przypadkowe skrzyżowane. Wzrost rośliny jest równomierny, dość duży, charakterystyczne dla niej są złożone liście. Truskawka ta powtarza owocowanie, a jej owoce możemy zbierać aż do pierwszych przymrozków. Wyglądem owoce Vima Rina przypominają owoce Selvy, są duże, szerokostożkowate, sercowate, żebrowane, z silnym połyskiem na całej powierzchni. Miąższ bardzo smaczny, bardzo aromatyczny. Odmiana ta przewyższająca jednak Selvę pod względem smaku owoców, jak i plonowania. Vima Rina jest odmianą mało podatną na grzyba powodującego plamistość liści i mączniaka prawdziwego truskawki oraz wertycyliozę.
Kupując sadzonki zawsze wybierajmy sprawdzonego hodowcę, sklep lub kwalifikowaną szkółkę. Takie truskawki posiadać będą gwarancję czystości odmianowej i zdrowotnej.
