Liczne gatunki drzew owocowych do prawidłowego zawiązywania i wzrostu zawiązków wymagają zapylenia przez owady. Niektóre z nich, żeby owocować, potrzebują pyłku pochodzącego z innych drzew tego samego gatunku. Nie wystarczy więc zapewnić naszym roślinom sadowniczym idealnych warunków glebowych czy właściwego podlewania, nawożenia czy ochrony przed insektami, aby wydały one owoce. Podpowiadamy, co sadzić obok siebie oraz jakie drzewa owocowe do ogrodu wybrać, aby ich hodowla przyniosła nie tylko sporo satysfakcji, ale także zdrowe i smaczne plony.
Jak sadzić jabłonie oraz inne gatunki obcopylne?
Większość uprawianych w naszym klimacie odmian jabłoni, czereśni czy gruszy oraz sporą część śliw określa się jako samobezpłodne. Oznacza to, że aby z ich kwiatów rozwinęły się owoce, musi dostać się do nich pyłek pochodzący z innych drzew tego samego gatunku. Ze względu na to, że do zapłodnienia niezbędny jest „obcy” pyłek, wytworzony przez inną roślinę, zjawisko to nazywamy obcopylnością, a takie gatunki obcopylnymi.
Wśród odmian roślin obcopylnych wyróżnia się często te, które szczególnie skutecznie sprawdzają się jako zapylacze. W profesjonalnie rozplanowanych, przemysłowych sadach jabłoniowych często wykorzystuje się na przykład do tego celu odmiany ozdobne, które szczególnie intensywnie wytwarzają pyłek.
Należy jednak wiedzieć, że nie wszystkie odmiany, pomimo tego, że należą do jednego gatunku, mogą zapylać się wzajemnie. Wynika to z występowania zjawiska nazywanego intersterylnością. W obrębie poszczególnych gatunków istnieją tak zwane grupy niezgodności, co oznacza, że niektóre pary odmian zwyczajnie nie mogą się wzajemnie zapłodnić. Warto więc zwrócić na to uwagę, wybierając dobre sąsiedztwo drzew owocowych. Równie duże znaczenie ma także zbliżony czas kwitnienia poszczególnych drzewek, aby proces zapylania stał się jak najbardziej efektywny.
Co sadzić obok siebie?
Jeśli chcemy na przykład, aby w naszym ogrodzie dobrze owocowały grusze, spośród popularnych odmian warto wybrać i posadzić obok siebie Boscs Flaschenbirne, Dobrą Ludwikę, czy też William Christ oraz Köstliche aus Charneu. Z kolei decydując się na hodowanie czereśni, połączmy ze sobą choćby odmiany Poznańską oraz Hedelfinger Riesen.
Spośród popularnych odmian jabłoni warto natomiast umieścić w bezpośrednim sąsiedztwie na przykład odmiany, takie jak Koksa pomarańczowa, Goldparmäne, Jonathan czy James Grieve.
fot. Jak sadzić jabłonie?
Warto jeszcze przed zakupem poznać upodobania wybranego przez nas drzewka. Jeśli dla przykładu decydujemy się na uprawę odmiany Boscoop oraz Koksy pomarańczowej możemy ustalić, że Koksa zapyla Boscoop, jednak nigdy nie dzieje się odwrotnie. Będziemy zmuszeni więc rozważyć zasadzenie w pobliżu także innej, trzeciej odmiany, która zapylałaby Koksę. Na szczęście mamy w tym przypadku sporo opcji do wyboru. Niekorzystnym sąsiedztwem może okazać się jednak dla niej choćby bardzo popularna Jonagold.
A może jabłonie samopylne?
Choć na rynku ogrodniczym dostępne są odmiany określane jako jabłonie samopylne, takie jak Golden Delicious bądź letnia odmiana Ananas Berżenicki. Pierwsza z nich należy do odmian zimowych. Rodzi średniej wielkości zielonkawożółte owoce cenione ze względu na swój kruchy słodkawy miąższ. Jabłoń Ananas Berżenicki należy natomiast do starych odmian letnich. Jej owoce charakteryzują się jednak stosunkowo małą trwałością, przez co nie cieszy się ona zbyt dużą popularnością i zastępowana jest przez nowsze odmiany.
Potencjał zapylający, jaki mają jabłonie samopylne, jest jednak na tyle niski, że mimo wszystko, aby uzyskać zadowalające plony zaleca się posadzenie w pobliżu innych drzew pełniących odgrywających rolę zapylaczy.
Czereśnie samopylne
Podobnie wygląda to również, jeśli chodzi o poszukiwane przez wielu działkowców czereśnie samopylne. Często marzy nam się, żeby mimo znacznie ograniczonej przestrzeni wybrać do naszego ogródka różne gatunki drzew owocowych, nie zaś odmiany tego samego owocu. Ze wspomnianych wcześniej powodów nie jest to jednak takie proste. Na kilkadziesiąt zarejestrowanych odmian, tylko kilka możemy określić jako samopylne.
Najpopularniejsza z nich to deserowa czereśnia Lapins pochodząca z Kanady. Rodzi ona duże, czerwone, dość kwaśne owoce, niestety wykazuje jednak stosunkowo dużą podatność na chorobę nazywaną brunatną zgnilizną drzew pestkowych.
Inne czereśnie samopylne dostępne w formie sadzonek w naszym kraju od stosunkowo niedawna to także pochodzące z Kanady Staccato. Należą one do tak zwanych odmian późnych. Ich owoce także są stosunkowo duże, kształtne i błyszczące mają jednak zdecydowanie słodszy smak.
Dużą popularność zyskują również ukraińskie Siestronki, owocujące z kolei dość wcześnie. Rok do roku obficie wydają soczyste, kwaskowate owoce, które dojrzewając, przybierają intensywny bordowy kolor.
Brzoskwinie, śliwy wiśnie i morele – samopylne z natury
Brzoskwinie, morele oraz krzewy owocowe należą do roślin samopylnych, podobnie zresztą, jak zdecydowana większość wiśni oraz część śliw. Należy jednak pamiętać, że wśród dwóch ostatnich zdarzają się również odmiany samobezpłodpłodne. Warto więc zwrócić na to szczególną uwagę podczas zakupu sadzonek.
fot. Dorodna śliwa – jakie drzewa owocowe do ogrodu wybrać?
Polecane śliwy samopylne
Najchętniej wybierane śliwy samopylne to między innymi Cacanska, wywodząca się z terenu dawnej Jugosławi ceniona również jako skuteczny zapylacz dla innych odmian i wydająca na początku sierpnia średniej wielkości, ciemnogranatowe owoce z niebieskim połyskiem
Godne polecenia są jednak również śliwki Herman. Pochodzą one ze Szwecji i wyróżniają się wyjątkową odpornością na oddziaływanie niskich temperatur. Ich smaczne lekko kwaskowate owoce świetnie nadają się nie tylko do bezpośredniego spożycia, lecz także do wypieków czy na przetwory. Mimo że mają zdolność samopylenia, lepiej posadzić w ich bliskim sąsiedztwie także inne odmiany, co pomoże zdecydowanie zwiększyć plony.
Wiele osób ceni również smak charakterystycznych zielonożółtych Renklod Ulena, należących do najpopularniejszych samopłodnych odmian deserowych. Jednocześnie jest jednak chętnie wykorzystywanym zapylaczem dla licznych odmian śliw.
Drzewa owocowe w ogrodzie – razem czy w pojedynkę?
Warto podkreślić, że nawet jeśli postawiliśmy w naszym sadzie czy ogrodzie na gatunki określane jako samopłodne, warto zapewnić im właściwe sąsiedztwo. Zapylenie krzyżowe okazuje się bowiem zdecydowanie skuteczniejszą metodą zapłodnienia, niż zapładnianie pyłkiem własnym i zdecydowanie zwiększa nie tylko ilość, ale i jakość plonów. Większość roślin zapylanych bez udziału pszczół zawiązuje bardzo małą liczbę owoców oraz nasion. Co więcej, ich owoce rosną drobniejsze oraz mniej kształtne. Na dodatek nasiona powstałe z tych kwiatów gorzej kiełkują oraz wydają słabsze rośliny potomne. Zapylanie krzyżowe poprawia natomiast wygląd i jakość owoców, a także ich nasion. Wyższa okazuje się co ciekawe również zawartość substancji odżywczych cukrów i witamin owocach.
fot. Co sadzić obok siebie?
Zadbaj o dobre sąsiedztwo drzew owocowych
Znajomość tych zależności znacząco ułatwi nam uzyskanie satysfakcjonujących plonów i sprawi, że nawet amator będzie mógł cieszyć się smakiem pysznych własnoręcznie wyhodowanych owoców. Choć pobrany z kwiatów wielu gatunków pyłek przenoszą często pszczoły i inne pożyteczne owady, a także wiatr, aby wspomóc ten proces, powinniśmy zadbać o to, aby rośliny odpowiednich odmian tego samego gatunku rosły stosunkowo blisko siebie.
Ogrodnicy już dawno zbadali co sadzić obok siebie, aby uzyskać najlepsze efekty oraz opracowali diagramy zapyleń. Sadząc drzewa, korzystajmy więc z tej wiedzy i wybierajmy odmiany, których wzajemne sąsiedztwo przyniesie nam największe korzyści. Rozwiązaniem może okazać się jednak również zaszczepienie na danym drzewie innej odmiany.
