fot. Cokół wykończony tynkiem mozaikowym DEKO M
Cokół stanowi dolną, najniższą część ściany zewnętrznej budynku. Wykończony okładziną zabezpiecza dom przed zawilgoceniem, zabrudzeniem i uszkodzeniami mechanicznymi. Oprócz funkcji ochronnej, pełni także dekoracyjną. Ciekawie zaprojektowany może efektownie dopełnić architekturę budynku.
Najczęściej spotykane, najlepiej sprawdzające się w praktyce, są cokoły o wysokości od 30 do 60 cm. Wyższe cokoły występują z reguły w domach podpiwniczonych, w których piwnica jest częściowo zagłębiona w gruncie. Cokoły wystające poza lico muru to pamiątka po starym, ciężkim budownictwie, jeśli jednak komuś taki architektoniczny archaizm się zamarzy – albo taki jest stan zastany – będzie to poważne techniczne wyzwanie. Zabezpieczenie przed wnikaniem wody od góry, instalacja odpowiedniego okapnika nad cokołem i skuteczna pozioma izolacja na poziomie izolacji posadzki – wszystkie te kwestie rozwiązywać należy indywidualnie.
Na szczęście, w znakomitej większości przypadków mamy dziś do czynienie z cokołami cofniętymi o 2-3 cm w głąb lica elewacji, które nie stwarzają takich problemów. Cofnięcie cokołu sprawia, że utworzony nad nim kapinos umożliwia odrywanie się kropelek wody od elewacji i nie powoduje zawilgocenia ściany.
fot. Cokół wykończony kamieniem
Na kanapkę
Obecnie popularną metodą jest wymurowanie cokołu z bloczków betonowych, zabezpieczenie go preparatem hydroizolacyjnym – na przykład Izohan Ekofolia Wysokociśnieniowa 2-składnikowa lub Atlas Woder S – a następnie przyklejenie na całej ścianie fundamentowej, wraz z cokołem, twardych płyt z polistyrenu ekstrudowanego (XPS). Warstwę polistyrenu pokrywa się następnie podwójną warstwą zbrojenia, zatapiając siatkę zbrojącą w zaprawie klejącej.
Tak przygotowany cokół można wykończyć na różne sposoby, m.in. materiałami na bazie kamienia naturalnego, okładziną ceramiczną, można też powierzchnię cokołu otynkować. Powinny być one dobrane w taki sposób, aby zapewnić strefie cokołowej odpowiednią trwałość i możliwość mycia.
W przypadku, gdy na cokole planujemy mocować płytki ceramiczne, klinkierowe lub kamienne trzeba pamiętać o dodatkowym wzmocnieniu połączenia za pomocą łączników mechanicznych (kołków), mocowanych poprzez warstwę zbrojoną siatką.
Tradycyjny kamień
Do kamiennego wykańczania cokołów stosuje się najczęściej otoczaki, kamienie łupane lub płyty kamienne o różnych wymiarach i wykończeniu. Wykonanie takiego cokołu jest pracochłonne, wymaga dobrania poszczególnych elementów tak, aby uzyskać możliwie jednakowe spoiny. Do przyklejenia płytek, wykonanych z marmurów naturalnych i syntetycznych lub innych kamieni naturalnych, warto użyć specjalistycznej zaprawy klejącej Atlas Plus Biały, który produkowany jest na bazie białego cementu. Przyklejone nim płytki, nawet pomimo naturalnej dużej nasiąkliwości, nie ulęgają przebarwieniu.
fot. Cokół wykończony płytkami ceramicznymi
Płytki z fugą
Płytki cokołowe muszą być przede wszystkim mrozoodporne. Elewacyjne płytki ceramiczne należy przyklejać odkształcalną zaprawą klejącą o zwiększonej przyczepności, taką jak Atlas Plus. Jest ona mrozo- i wodoodporna. Po rozprowadzeniu pacą zębatą zaprawy na podłożu, klej nanosi się również na płytkę i dokładnie ją dociska do podłoża, lekko przesuwając. Czas korygowania położenia płytki wynosi około 10 minut. Ważne jest, by zlikwidować puste miejsca pomiędzy płytką a podłożem. Klej musi dokładnie wypełniać całą przestrzeń, w przeciwnym razie zimą może się pod płytkę dostać woda, która po zamarznięciu będzie stopniowo osłabiać połączenie klejowe, co może doprowadzić do rozwarstwienia i odspajania okładziny.
Po upływie 2-3 dni od przyklejania płytek, w zależności od warunków pogodowych, można przystąpić do wypełnienia pustych spoin szybkowiążącą i wysokoelastyczną zaprawą w odpowiednio dobranym kolorze (do wyboru jest ich 31). Do fugowania płytek klinkierowych można też użyć zaprawy murarskiej z trasem do klinkieru. Zawarty w niej tras – materiał pochodzenia wulkanicznego – ogranicza możliwość wystąpienia wykwitów na cokole.
Tynk z kamyczkami
Bardzo popularnym i efektownym sposobem wykończenia cokołu jest pokrycie go dekoracyjnym tynkiem mozaikowym. Wykonany na bazie żywicy akrylowej i wysokiej jakości barwionego kruszywa kwarcowego, jest trwały, odporny na zmywanie, ścieranie i uszkodzenia. Doskonale sprawdzi się w strefie cokołowej, która ze względu na swoje usytuowanie jest szczególnie narażona na uszkodzenia.
fot. Cokół wykończony klinkierem
Nowością na rynku jest natomiast tynk, który zawiera łamanege kruszywa dolomitowego pozwalające uzyskać końcowy efekt wyprawy tynkarskiej zbliżony do wyglądu kamienia naturalnego. 30 gotowych kompozycji kolorystycznych i 10 na specjalne zamówienie, a także możliwość tworzenia własnych kompozycji, daje szansę na ciekawy dobór tynku mozaikowego do całości elewacji.
Kolory z komputera
Ostateczny wygląd cokołu oraz całości budynku zależy od gustu inwestora i projektu architekta. Narzędziem pomocnym we właściwym dobieraniu barw – cokół często bywa odmiennego koloru – jest Cyfrowa Paleta Barw ATLASA. Po wyborze obiektu, w zależności od wybranego rodzaju budynku, pojawiają się kolejne elementy obiektu, dla których – w sposób spójny i pasujący – dobierać można kolejne barwy i odcienie. Gotowe zestawienia kolorystyczne można wydrukować lub wyeksportować do innych programów. Cyfrowa paleta barw dostępna jest na stronie www.atlas.com.pl.
Cokół na lata
Podłoże cokołu, przed położeniem warstwy wykończeniowej, należy odpowiednio przygotować. Szczególnie istotne jest prawidłowe zabezpieczenie całego budynku przed wodą, zarówno gruntową (hydroizolacje) jak i opadową (drenaż, odprowadzenie wody z rur spustowych). Powinno być ono odpowiednio mocne i wysezonowane, oczyszczone z brudu i kurzu oraz zagruntowane.
Jeśli zewnętrzna warstwa cokołu została wykonana z materiałów chłonących wodę, np. kamienia, warto zabezpieczyć ją dodatkowo przed szkodliwym wpływem środowiska zewnętrznego. Środkami temu służącymi są silikonowe preparaty hydrofobizujące. Nie przepuszcza on wody z zewnątrz do podłoża, na które został naniesiony, pozwala natomiast wilgoci przenikać na zewnątrz.
